Feniks Dergi - ON İKİ LEVHA KANUNLARI (LEX DUODECIM TABULARUM) HAKKINDA NE BİLİYORSUNUZ?

İsim olarak aşina olsak da içeriği konusunda yeterli bilgiye sahip olmadığımız bazı kavramlar vardır. On İki Levha Kanunları’nın da bu konuda hakkını teslim etmeye olan ihtiyaçtan dolayı, aşağıda küçük bir derleme yapılmıştır;

On İki Levha Kanunları ismini, 12 madeni levha üzerine yazılmış olmasından almaktadır.
MÖ 450 yılına ve Roma Hukuku’na ait bir metindir.
İlk yazılı kanun metinleri olması ve günümüz Avrupa Hukuku’nun ve İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin temeli sayılması itibariyle önem taşımaktadır.
Plebler (yarı vatandaşlık statüsünde olanlar) ve Patriciler (tam hukuklu vatandaşlar) arasındaki çatışmanın sonucunda varılan uzlaşmanın metinlere dökülmesi sonucu ortaya çıkmıştır.
10 kişilik bir komisyonun, 2 yıllık bir çalışması sonucunda, Solon Yasaları’ndan da istifade edilmek suretiyle oluşturulmuş, Meclis onayından da geçtikten sonra Roma’da Forum’a asılarak halka ilan edilmiştir.
Patricilerin güdümünde olan taraflı gelenek hukukunu yazılı hâle getirerek kanun önünde eşitlik ilkesini prensip edinmiştir.
İki temel amacından biri olan siyasi amaçta sınıf çatışmasını gidermek ve hukuki eşitliği sağlamak gözetilirken; hukuki amaçta ise hukukun dini baskıdan kurtularak sekülerleşmesi amaç edinilmiştir.
Metinde Aile Hukuku, Miras Hukuku, Usul Hukuku, Borçlar Hukuku ve Ceza Hukukuna ilişkin düzenlemeler yer almaktadır.
En ağır suçlar olarak, vatana ihanet ve yalancı şahitlik suçları zikredilmiştir.
Kanuni şartların bulunması hâlinde her yurttaşın bir mayistraya (yürütmeden sorumlu devlet görevlileri) başvurarak yargılanma hakkına sahip olmasını öngörmektedir.
Sınıf farklılıkları üzerinden kurulan ekonomik dengenin hukuk sistemine yansıtılması hedeflenmiştir.
Vatandaşlara belli haklar tanıyan bu metin, dava yoluyla bu haklara saygı gösterilmesinin sağlanması imkânını da beraberinde getirmiştir.
Keyfi uygulamaların önünü keserek hukuki güvenlik ilkesinin temelini atmıştır.
On İki Levha Kanunu’nun tam metni Galyalılar’ın istilası sırasında tahrip olmuş, çağımıza kadar ulaşamamıştır. Bugün bilinen bilgiler, Romalı yazar ve hukukçuların anlatımlarından derlenmiştir.